Momentum to słowo-klucz 23. edycji Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie.
Słowo to, choć krótkie, zawiera w sobie wiele znaczeń, a wszystkie one okazują się
niezwykle aktualne w kontekście obecnego stanu świata.
Momentum może oznaczać zarówno „siłę poruszającą”, co wskazuje na jego
potencjał sprawczy, jak i: wagę, przyczynę, wpływ, czy znaczenie – to z kolei ukazuje
je jako istotny czynnik rzeczywistości. Ponadto wśród słownikowych znaczeń pojawiają
się określenia takie jak: skutek, poruszenie, ruch, przewaga, rozstrzygnięcie, zmiana.
Ma także momentum swój odpowiednik w wyrazach: chwila lub moment. Wreszcie
w naukach fizycznych – w języku polskim otrzymując nazwę „pęd” – opisuje mechanikę,
tj. ruch i oddziaływanie obiektu fizycznego. Przy czym ruch ciała, podobnie jak jego
prędkość określane są względem konkretnego (wybranego) układu odniesienia, który
staje się także układem odniesienia dla momentum (pędu).
Wybór słowa momentum jako hasła Triennale podyktowany był z jednej
strony chęcią ustanowienia możliwie szerokich granic tematycznych, pozwalających
na prezentację różnorodnych wypowiedzi twórczych dotyczących rzeczywistości.
Z drugiej natomiast hasło to pozostaje w relacji z prowadzonymi w ostatniej
dekadzie dyskusjami o świecie różnych prędkości podkreślającymi odmienne
układy odniesienia, w jakich funkcjonują mieszkańcy poszczególnych kontynentów
czy państw. Skłania także do refleksji nad przyczynami i skutkami zachodzących
wokół zmian, w ramach których efekty działań podejmowanych przez gospodarki
państw wysoko rozwiniętych wpływają na katastrofy naturalne w odległych od nich
regionach globu.
Interpretując słowo momentum jako chwilę można przywołać jej niezwykle
niepokojącą definicję, jaką wypowiada na kartach powieści Lewisa Carrolla
Po drugiej stronie lustra Król pędzący przed Alicją. Jego zdaniem chwila przebiega
tak straszliwie szybko, że nie można na niej stanąć, ani nawet jej dotknąć.
To oczywiście tylko jedna z możliwości rozumienia hasła momentum,
która może zachęci Artystów i Artystki z całego świata do krytycznej interpretacji
rzeczywistości nieuchronnie pędzącej ku katastrofie klimatycznej i humanitarnej,
wytwarzającej jednocześnie nowe cyfrowe narzędzia ingerowania w tkankę społeczną.
Zatem zapraszamy wszystkie Graficzki i wszystkich Grafików do wizualnej
interpretacji hasła momentum. Być może działanie to pozwoli zarówno im, jak
i publiczności dokonać tego, co zdaniem Carrollowego Króla jest niemożliwe,
tj. dotknięcia pędzącego świata i przynajmniej chwilowego – nomen omen –
w nim się zatrzymania, abyśmy mogli się przypatrzeć zarówno temu, dokąd,
jak i w jaki sposób pędzimy. A to być może uchroni nas w jakimś stopniu przed
losem bohaterów popularnej swego czasu gry komputerowej Lemmings. Dla
przypomnienia – główny cel gracza to przeprowadzenie choćby niewielkiej grupki
uroczych, zielonowłosych, ubranych w niebieskie stroje lemingów wzdłuż całej
trasy gry. Ten cel gracz osiągał usuwając z ich marszruty wszelkie przeszkody
bądź tworząc bezpieczne ominięcia pułapek, które groziły tym stworzeniom
natychmiastową śmiercią. Najczęściej większość lemingów ginęła dlatego,
że pędząc przed siebie, w zasadzie na oślep, nie potrafiła się zatrzymać i w porę
dostrzec czyhającego zagrożenia. Ale tym razem, mamy nadzieję, dzięki Artystkom
i Artystom, będą miały szansę skorzystać z graficznych drogowskazów.
Zdaniem Organizatorów Triennale sztuka graficzna jest środkiem, który ma
wysoki potencjał oddziaływania społecznego, może zatem poprzez prezentację
różnorodnych perspektyw twórczych uda się wykreować przestrzeń do namysłu
i dyskusji nad stanem świata w tym wyjątkowym jego momentum
MTG 2024 – Momentum
