Marta Domagała POŻERACZEK OPOWIADA CO NIE WOLNO, CO WYPADA

promotor: dr hab. / prof. ASP Grzegorz Hańderek
Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach
Wydział Grafiki, Pracownia Interpretacji Literatury

biografia

Urodzona 12 lutego 1994 roku w Piekarach Śląskich.
Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, uzyskała
dyplom w pracowni Interpretacji Literatury i rysunku w 2020 roku, uzyskując wynik celujący.
Wielokrotnie wyróżniana na wystawach polskich i międzynarodowych.
Wybrane wystawy:

  • Konkurs Książka Dobrze Zaprojektowana – wystawa zbiorowa 2017, 2020,
  • Grand Prix konkursu rysunku figuratywnego Figurama 2019,
  • Konkurs Jasnowidze (organizowany przez Wydawnictwo Dwie Siostry) – wyróżnienie / wystawa zbiorowa 2019, 2021,
  • Międzynarodowe Triennale Rysunku 2016, 2019, 2021 – wystawa zbiorowa,

Wydane książki:

  • „Polski Śpiewnik – wartościowa muzyka dla dzieci” – wyd. Pomelody
  • „Rymowanki Wyliczanki” – wyd. Pomelody
  • „Świat dla dociekliwych: Holandia – wyd. Dwie Siostry – upcoming
  • Ilustrator dla Newsweek Polska (cykl Psychologia Nastolatka / Psychologia Dziecka)

autokomentarz

Finalną realizacją ma być książka z ilustracjami, na kształt zeszytu ucznia/szkolnych kart pracy,
portretujące współczesne błędy wychowawcze i manipulacje, na które narażone są dzieci ze
strony najbliższego otoczenia oraz społeczeństwa.
Chcę zauważyć podobieństwa i różnice między obecnymi tendencjami w kształtowaniu
osobowości najmłodszych a niegdyś wykorzystywanymi metodami propagandy do formowania
posłusznych obywateli. Chcę wyrazić swoje niezadowolenie i zebrać postawy, które moim
zdaniem wpływają na wszechobecne dzisiaj podziały, tempo życia i poczucie zagubienia u
przyszłych dorosłych. Nie podejmuję próby odnalezienia jednoznacznej odpowiedzi na pytanie
o przyczyny smutnych statystyk (dotyczących rosnącej liczby problemów emocjonalnych i
psychicznych wśród dzieci i młodzieży). Staram się zwrócić uwagę na pewne analogie, które,
mimo różnych intencji, mają podobne działanie – ograniczają wolność i zdolności autoanalizy,
czego konsekwencją jest zahamowanie naturalnego rozwoju osobowości u dzieci oraz nie
wykształcenie tożsamości. A jak wiadomo, takie osoby są bardziej podatne na wpływ z
zewnątrz. Punktem wyjścia stał się projekt, jaki wykonałam na trzecim roku studiów.
Stworzyłam wówczas opis nieistniejącego państwa, preparując stronę na portalu Wikipedia.pl,
którego obywatele czerpali korzyści z wchodzenia w rolę ofiary. Wszystkie symbole i reguły
funkcjonujące w owym państwie wykorzystywały zasadę działania Trójkąta Dramatycznego
(także: trójkąt Karpmana, ang. drama triangle) – symboliczny schemat zachowań u osób z
niezaspokojoną w dzieciństwie potrzebą uznania, współczucia i akceptacji, obrazujący
zachwianie równowagi w relacjach i przechodzenie od roli wybawiciela, poprzez rolę ofiary do
roli prześladowcy. Przypadek jego mieszkańców był tragiczny, ponieważ osobiste cierpienia
generowały kolejne. Rozbudowując to uniwersum przyszło mi do głowy zaprojektowanie
kodeksu praw i obowiązków, lub szkolnego elementarza, który utrwalałby takie postawy z
największą skutecznością.
Ilustracje nawiązują stylistycznie do plakatów propagandowych z poprzedniego wieku, a także
książeczek edukacyjnych wydawanych w Polsce w czasach PRL. Próbowałam połączyć tę
stylistykę z własną techniką i nieco ją uwspółcześnić, tak, aby ostateczny produkt wydawał się
wiarygodny. Teksty i treść zadań zawartych w książce reprezentują uprzednio wspomniane
błędy, codzienne, szkodliwe zwroty kierowane w stronę dzieci i były konsultowane z
psychologiem dziecięcym. W swojej podstawowej formie książka ma opresyjną narrację,
mogącą mieć realny wpływ na czytelnika – nie pełni jednak funkcji dydaktycznej, jest obiektem,
skierowanym do dorosłego odbiorcy. Mają intencją było, aby pewne symbole graficzne były
czytelne tylko dla dorosłych, a pozostawały zamaskowane dla osób młodszych, nie znających
kontekstów i mniej samoświadomych. Chcę pokazać, że opresja zaczyna się w małych rzeczach i
zastanowić się nad rolą osobistej odpowiedzialności w kształtowaniu państwa totalitarnego,
próbując zinterpretować słowa Jordana Petersona: „Państwo totalitarne to nie tylkogrupa
niewinnych, rządzonych przez odgórną tyranię – to tyrania na każdym, poszczególnym
poziomie.”Prezentację pracy uzupełni kompozycja z zebranych materiałów: zdjęć, szkiców i
tekstów, z których korzystałam podczas kolejnych etapów projektowania.
Wykorzystany materiał to ekonomiczny wydruk w miękkiej oprawie, łatwy do przechowywania,
szybki i tani w produkcji.